آیا می‌دانید مهم‌ترین علل و بهترین درمان‌های کج شدن زانو به بیرون چیست؟ کج شدن زانو به بیرون (ژنو والگوم و یا زانوی ضربدری) به وضعیتی می‌گویند که در آن زانوها به سمت داخل و یا بیرون بدن خم می‌شوند، در این شرایط زمانی که فرد به صورت عادی ایستاده است، زانوها به صورت منحرف شده به سمت بیرون یا داخل بدن دیده می‌شوند. زانوی ضربدری با دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان منجر به درد و تحلیل رفتن زانو میگردد.
عارضه زانو ضربدری اغلب به دلایل مادرزادی و یا پس از شکستگی زانو و جوش خوردن اشتباه استخوان‌ها ایجاد می‌شود. افراد دارای این عارضه در هنگام راه رفتن دچار درد شدید، کاهش تعادل، بی ثباتی و انحطاط پیشرونده می‌شوند. برای راهنمایی بیشتر شما در این سری از مقالات به طب آنلاین قصد داریم در خصوص روش‌های درمان و جلوگیری از کج شدن زانو به بیرون صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
علت کج شدن زانو به بیرون چیست؟
در اصطلاح پزشکی به زانوهای ضربه‌ای genu valgum گفته می‌شود. genu در لاتین به معنای «زانو» و valgum به معنای «خم شدن به بیرون» است. در عارضه زانوهای ضربدری در هنگام ایستادن، به نظر می‌رسد که ساق پا به سمت بیرون منحرف شده است. بنابراین اگر فردی دچار این عارضه باشد، نمی‌تواند به طور عادی با زانوها و مچ پاهای صاف بایستید.
متاسفانه این عارضه در کودکان به دلیل اینکه در مرحله رشد قدی قرار دارند و استخوان‌ها در حال شکل گیری هستند، کمتر دیده می‌شود. علاوه بر این چنانچه ژنو والگوم در نوزادان و یا کودکان نوپا تا 2 سالگی دیده شود، جای نگرانی نداشته و کاملا طبیعی است.
همانطور که استخوان‌های پای کودک رشد می‌کنند، تمایل دارند که به سمت بیرون و یا داخل بدن منحرف شوند. علائم ژنو والگوم بیشتر در سنین 3 یا 4 سالگی دیده می‌شود؛ اما پس از آن به تدریج به وضعیت صحیح خود باز می‌گردند. دلیل این امر آن است که کودک تلاش می‌کند برای ایستادن حالت طبیعی زانوهای خود را حفظ کند. چنانچه کودکان پس از سن 7 یا 8 سالگی بهبود پیدا نکنند، باید تحت نظر پزشک ارتوپد و فیزیوتراپیست قرار بگیرند.
خطرات کج شدن زانو به بیرون در بزرگسالی چیست؟
در اکثریت قریب به اتفاق والدین می‌توانند انتظار داشته باشند که پس از یک دوره فیزیوتراپی، ژنو والگوم کودک تا سن 8 سالگی درمان شود؛ اما در بزرگسالان این عارضه به همین سادگی قابل درمان نیست. چنانچه فیزیوتراپی موفقیت آمیز نباشد، احتمالا باید برای درمان زانوها جراحی انجام شود. درمان کج شدن زانو باید در کودکی انجام شود؛ زیرا در بزرگسالی با چالش‌های نسبتا زیادی همراه خواهد بود.
عارضه کج شدن زانو به بیرون ممکن است به مرور زمان سبب خارج شدن کشکک زانو از مرکز به سمت خارج شوند. تغییر محل کشکک زانو باعث افزایش فشار و درد جلوی زانو می‌شود. کاهش هم ترازی زانوها فشار زیادی را در قسمت خارجی زانو وارد کرده و سبب ناتوانی فرد برای انجام بعضی از حرکات مانند خم کردن پا به سمت بیرون میگردد.
متاسفانه در بسیاری از موارد انحراف زانو به بیرون منجر به بیماری آرتریت زانو می‌شوند. علاوه بر این بیماران در هنگام بالا رفتن از پله یا شیب به دلیل فشار زیاد به زانوهای خود دچار درد لگن می‌شوند. به همین دلیل ژنو والگوم باید به سرعت به وسیله انجام جراحی اصلاحی درمان شود. بیماران دچار ژنو والگوم به دلیل تلاش زیاد برای صاف نگه داشتن پا روی زمین دچار درد مچ پا نیز می‌شوند.
مهم‌ترین دلایل برای سوال چرا زانوهایم کج شده ؟
عارضه ژنو والگوم به دلایل متنوع و بسیار زیادی ایجاد می‌شود. به همین دلیل برای تشخیص علت آن باید آزمایش های تصویر برداری بسیار زیادی انجام شود. خوشبختانه کج شدن زانو به بیرون در بسیاری از موارد با انجام تمرینات اصلاحی فیزیوتراپی قابل درمان است. برای اینکه بیشتر با علل بروز این عارضه آشنا شوید، در ادامه با ما همراه باشید.
متداول‌ترین علل عارضه ژنو والگوم شامل موارد زیر است:
1. جراحت؛ علت شایع آسیب به استخوان
در بسیاری از موارد کج شدن زانو در اثر بروز صدمات ناشی از ضربات سنگین مانند تصادف (جوش خوردن نا به جای استخوان‌ها) و یا فعالیت‌های شدیدی که باعث فشار مفصل و تغییر محل آن می‌شوند، ایجاد میگردد.
مهم‌ترین علل آسیب‌ها و جراحاتی که منجر به ژنو والگوم می شوند؛ عبارتند از:
- پارگی رباط صلیبی قدامی
- پارگی مینیسک
- ضعف عضلانی ناشی از آسیب های متعدد (سبب انحراف استخوان‌های اطراف عضلات می‌شود)
در این شرایط علاوه بر بی ثباتی، گرفتگی عضلات و کاهش تعادل، آسیب‌های ایجاد شده در زانو باعث درد و تورم در زانوی می‌شود. درد شدید زانو معمولاً پس از درمان آسیب زمینه‌ای تسکین پیدا می‌کند. بسته به نوع آسیب، ممکن است بیمار نیاز به فیزیوتراپی یا جراحی داشته باشید. در حین بهبودی سعی کنید تا حد امکان از وارد کردن فشار به زانو و انجام کارهای سنگین خودداری کرده و با استفاده از تکنولوژی اولتراسوند- Ultrasound زانوبند زاپیامکس به کاهش اسپاسم‌های عضلات خود کمک کنید.
2. آسیب عصبی؛ یکی از علل ضعف و انحراف استخوان
عصب فمورال یکی از دو عصب اصلی در ساق پا است. نوروپاتی فمورال که به اختلال عملکرد استخوان ران نیز گفته می‌شود، باعث ضعف و کاهش تعادل در زانوها شده و زانوها را مستعد انحراف به طرفین می‌کنند.
سایر علائم نوروپاتی عصب فمورال عبارتند از:
- درد
- مور مور
- سوزش
- بی حسی در قسمت هایی از ران یا ساق پا
موارد زیادی ممکن است سبب نوروپاتی فمورال شوند؛ این موارد شامل موارد زیر است:
- دیابت
- مصرف داروهای خاص مانند مسکن‌ها و شل کننده‌های عضلانی
- آرتروز
- مصرف زیاد الکل
- اختلالات عصبی، مانند فیبرومیالژیا
- صدمات مختلف آسیب زننده به عضلات
درمان نوروپاتی فمورال به علت آن بستگی دارد؛ اما معمولاً شامل جراحی، مصرف داروهای مسکن و تغییر سبک زندگی است. در بسیاری از موارد نوروپاتی قابل درمان نیست؛ اما به کاهش علائم و یا جلوگیری از بدتر شدن آن کمک می‌کند.
1. سندرم پلیکا؛ علت التهاب و کج شدن زانو به بیرون
سندرم پلیکا در اثر التهاب پلیکای داخلی ایجاد می‌شود. پلیکای داخلی به بافت چین مانندی می گویند که مفصل زانو شما را می‌پوشاند. این سندروم با عوارض زیر همراه است:
- درد شدید
- صدای تق تق در زانو
- درد در قسمت داخلی زانو
- انحراف زانو به سمت بیرون
- احساس حساسیت در قسمت کشکک زانو
در بیشتر موارد سندرم پلیکا به دلیل آسیب دیدگی یا استفاده بیش از حد از زانوی شما ایجاد می‌شود. درمان پلیکا معمولاً شامل فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف زانو است. همچنین ممکن است برای کاهش التهاب نیاز به تزریق کورتیکواستروئید داشته باشید.
2. آرتریت؛ یکی از رایج ترین علل انحراف زانو به بیرون
آرتریت به التهاب مفاصل زانو گفته می‌شود. در حال حاضر انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد. بیماری آرتریت روماتوئید معمولاً هر دو زانو را درگیر می‌کند.
آرتریت روماتوئید ممکن است سبب ایجاد موارد زیر شوند:
- درد شدید
- سفتی و سخت شدن عضلات
- احساس قفل شدن یا چسبندگی در عضلات
- صدای تق تق زانو
- انحراف زانو به سمت بیرون
موثرترین روش‌های درمانی برای آرتریت شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهایی مانند: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- تزریق کورتیکواستروئید
- فیزیوتراپی
- استفاده از زانوبند طبی زاپیامکس (به دلیل کمک به افزایش انعطاف پذیری عضلات)
3. ام اس؛ یکی از دلایل کمتر رایج برای انحراف زانو
برخی از افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) دچار عوارضی مانند: ضعف، بی حسی و کج شدن زانو به بیرون می‌شوند. ام اس به شرایطی گفته می‌شود که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ اعصاب شما حمله می‌کند. البته علائم ام اس از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
متداول‌ترین علائم ام اس عبارتند از:
- از دست دادن بینایی
- خستگی مزمن
- سرگیجه
- لرزش
متاسفانه هیچ درمان قطعی برای ام اس وجود ندارد؛ اما تزریق کورتیکواستروئیدها به کاهش التهاب عصب در پاهای شما کمک می‌کند. در صورت ناتوانی در راه رفتن و یا اسپاسم مکرر در پاهای خود، مصرف شل کننده‌های عضلانی کمک کننده است.
روش‌های جلوگیری از کج شدن زانو به بیرون در کودکان و نوجوانان
کج شدن زانو به بیرون یا داخل در بسیاری از کودکان ایجاد می‌شود. برای جلوگیری از این عارضه باید از روش‌هایی مانند: مصرف مکمل کلسیم، فسفر، کاهش وزن، استفاده از زانوبندهای طبی و کفش‌های استاندارد استفاده کرد. با این حال مصرف بیش از اندازه کلسیم با عوارض زیادی همراه خواهد بود. بنابراین این مکمل را باید زیر نظر پزشک و پس از انجام آزمایش مصرف کرد.
بهترین روش‌های درمانی برای انحراف زانو به سمت بیرون
برای درمان عارضه کج شدن زانو به سمت بیرون باید علاوه بر وضعیت بیماری، به سن بیمار نیز توجه کرد. روش‌های درمانی این عارضه در کودکان و بزرگسالان با یکدیگر تا حدی متفاوت است. انحراف زانو در کودکان آسان‌تر درمان می‌شود؛ اما در بزرگسالان روش‌های درمانی کمی مشکل‌تر است.
درمان کج شدن زانو – درمان انحراف زانو
کج شدن زانو به سمت خارج در بزرگسالان باید سریعا درمان شود تا باعث بروز بیماری‌هایی مانند: آرتریت یا التهاب زانو نشود. در حال حاضر چندین گزینه درمانی برای ژنو والگوم در بزرگسالان وجود دارد. در صورت عدم درمان بیمار باید سریعا تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
متداول‌ترین روش‌های درمان برای انحراف زانو شامل موارد زیر است:
فیزیوتراپی: درمان با از طریق انجام تمرینات فیزیوتراپی به بهبود وضعیت عضلات و مفاصل کمک کرده و از شدت انحراف زانو کم می‌کند.
استفاده از دستگاه‌های ارتوتیک: استفاده از کفی‌های ارتوتیک به هم‌تراز شدن زانوهای بزرگسالان کمک می‌کنند.
تناسب اندام: یکی از علل تشدید کج شدن زانو به بیرون، افزایش وزن است. به همین دلیل بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند بیماران از روش‌های موثر برای کاهش وزن و اصلاح شیوه زندگی پیروی کنند.
کاهش درد: برای مدیریت درد و التهاب ناشی از فشار زیاد زانو در حین راه رفتن بهتر است از مسکن‌هایی مانند: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی استفاده کنید.
جراحی زانو: در موارد شدید ژنو والگوم در بزرگسالانی که سایر روش‌های درمانی در آنها موثر واقع نمی‌شود، جراحی انجام میگردد. از آنجایی که این عارضه به طور قابل توجه روی زندگی روزمره‌شان تاثیر می‌گذارد، جراحی استئوتومی و یا جایگزینی مفصل گزینه مناسبی است.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای: در مواردی انحراف شدید زانو ناشی از ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند: استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید است. به همین دلیل درمان این بیماری‌ها سبب بهبود وضعیت بیمار خواهد شد.
آشنایی با 3 تمرین برای زانوی کج شده به بیرون
برای بهبود وضعیت بیماران توصیه می‌شود بیماران تمرین‌های اصلاحی را زیر نظر پزشک ارتوپد و فیزیوتراپ حرفه‌ای انجام دهند. این تمرین‌ها به مرور زمان نتایج خود را نشان می‌دهند. به همین دلیل در حین انجام تمرین‌ها ضمن داشتن دقت باید صبور باشید.
حرکت بالا آوردن پا؛ تمرین موثر برای تقویت عضلات و کاهش انحراف
این تمرین سبب تقویت عضلات لگن و کاهش انحراف زانوها می‌شود. برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل می‌شود:
- ابتدا روی زیر انداز یا مت یوگا به پهلو و به صورت صاف دراز بکشید (در این تمرین باید بیمار به صورت ثابت باشد).
- پای چپ خود را تا جایی‌که می‌توانید به سمت بالای بدن بیاورید.
- حدود چند ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و سپس پای خود را پایین بیاورید.
- این تمرین را برای هر دو پا 10 مرتبه انجام دهید.
حرکت پل باسن؛ موثرترین حرکت برای کاهش کج شدن زانو به بیرون
در این حرکت علاوه بر کاهش انحراف زانو، عضلات زانو و باسن نیز تقویت می‌شوند. برای انجام این تمرین به روش زیر عمل کنید:
- به سمت کمر روی تشک دراز بکشید.
- زانوهای خود را به اندازه ۹۰ درجه خم کنید.
- به آرامی باسن را به سمت بالا بیاورید تا شکل پل ایجاد شود.
- پس از اینکه در قسمت باسن خود احساس انقباض داشتید، چند ثانیه در حرکت باقی بمانید.
- این تمرین را می‌توانید در 5 تکرار انحام دهید.
اسکات؛ کمک به کاهش انحراف و ضعف عضلات زانو
تمرین اسکات یکی از موثرترین تمرین‌ها برای کاهش انحراف و ضعف عضلات زانو است. در این تمرین باید از یک سطح نگهدارنده مانند میز استفاده کنید تا تعادلتان در حین حرکت حفظ شود. برای انجام تمرین اسکات به شیوه زیر عمل کنید:
- مقابل یک میز یا سطح محکم با ارتفاع مناسب قرار بگیرید.
- پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کرده و به آرامی تا جایی که احساس درد ندارید به سمت پایین بروید.
- تا جایی‌که احساس درد ندارید به سمت پایین بروید و سپس به سمت بالا بیایید.
- این حرکت را می‌توانید 8 مرتبه تکرار کنید.
بهترین انواع درمان خانگی کج شدن زانو به بیرون چیست؟
برای عارضه انحراف زانو به سمت بیرون روش‌های درمانی مختلف و موثر خانگی زیادی وجود دارد. برخلاف درمان‌های اشاره شده، درمان‌های خانگی عوارض بسیار کمتری دارند. با این حال باید در کنار روش‌های درمانی دیگر و زیر نظر پزشک متخصص استفاده شوند.
موثرترین روش‌های درمان خانگی برای کج شدن زانو به سمت بیرون
- زردچوبه و کج شدن زانو به بیرون
زردچوبه یکی از ادویه‌هایی است که خواص ضد درد و التهاب بسیار زیادی دارد. از انجایی که انحراف زانو به خارج از بدن سبب درد و التهاب زانو می‌شود، مصرف زردچوبه کمک بسیار زیادی به کاهش درد و عوارض ناشی از این عارضه خواهد کرد.
- استفاده از ابزارهایی مانند زانوبند طبی
موثرترین روش درمان خانگی برای کج شدن زانو استفاده از زانوبندهای طبی است. البته برای هر نوع عارضه باید از زانوبند مخصوص استفاده کرد. برای انحراف زانو پیشنهاد می‌کنیم از زانوبند زاپیامکس استفاده کنید. این زانو بند به دلیل ایجاد گرما باعث افزایش جریان خون در زانوها و کاهش عوارض بیماری می‌شود
1. آیا جراحی کج شدن زانو به بیرون برای همه بیماران ضرورت دارد؟
خیر؛ این جراحی فقط در شرایطی انجام می‌شود که انجام هیچکدام از روش‌های بالا برای بیمار موثر نباشد.
2. بهترین درمان سنتی کج شدن زانو به بیرون چیست؟
بهترین درمان سنتی برای این استفاده از ضمادها و دمنوش‌های کاهنده درد و التهاب زانو مانند: دمنوش عسل، قاصدک و دارچین است.
3. ورزش‌های موثر در درمان کج شدن زانو چه ورزش‌هایی هستند؟
موثرترین ورزش‌های کج شدن زانو شامل: یوگا، پیلاتس (حرکات اصلاحی) و شنا کردن است.