آیا میدانید اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات چیست؟ آیا با علائم و موثرترین روش‌های درمانی آن آشنا هستید؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان که به عنوان اسپوندیل آرتریت محوری نیز شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی است که به مرور زمان باعث جوش خوردن نابجای برخی از استخوان‌های ستون فقرات یا مهره‌ها شود. این آسیب انعطاف پذیری ستون فقرات را کاهش داده و سبب خمیده به نظر رسیدن کمر افراد می‌شود. اگر دنده‌ها نیز تحت تأثیر قرار بگیرند، تنفس فرد دچار مشکل می‌شود.
مهم‌ترین علائم ابتلا به این عارضه شامل: خستگی، از دست دادن اشتها، درد در ناحیه کمر و باسن است. خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی در حال حاضر روش‌های درمانی بسیار زیادی برای اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود دارد. اگر شما و یا یک از بستگان‌تان جزء افراد مبتلا به این عارضه هستید، با مطالعه جدیدترین مقاله به طب آنلاین می‌توانید از جدیدترین و مفیدترین اطلاعات در خصوص این بیماری مطلع شوید. پس با ما همراه باشید.
مشاوره رایگان
اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات چیست؟
اولین و مهم‌ترین سوال بسیاری از بیماران این است که اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات چیست؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) (Ankylosing spondylitis) نوعی از آرتریت است که عمدتاً با ایجاد التهاب در ستون فقرات شده و کمر را درگیر می‌کند. این عارضه سبب سفت شدن و خشکی کمر، قفسه سینه و گردن می‌شود. اسپوندیلیت آنکیلوزان اغلب در افرادی که در اواخر نوجوانی یا 20 سالگی خود هستند در پاسخ به التهاب ناشی از ترشح کلسیم اضافی در اطراف استخوان‌های ستون فقرات ایجاد می‌گردد. اسپوندیلیت آنکیلوزان باعث ایجاد تکههای اضافی از جنس بافت‌های شبه استخوان، اتصال نا به جای مهره‌ها و سفت شدن عضلات در کمر و گردن می‌شود.
در موارد نادر ممکن است برخی از استخوان‌های ستون فقرات به دلیل کلسیم اضافی به سایر بافت‌های بدن نیز متصل شوند. این جمله یعنی در بعضی از بیماران اسپوندیلیت آنکیلوزان مشکلاتی در چشم ها، پوست، روده و ریه ایجاد شود. در موارد جدی نیز اسپوندیلیت آنکیلوزان سبب انحنای ستون فقرات به سمت جلو می‌شود. اگر به دلیل مصرف مکمل‌های حاوی کلسیم و یا زمینه ژنتیکی در معرض ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان قرار دارید می‌توانید با رعایت موارد مختلف و ساده‌ای از ابتلا به آن جلوگیری کنید.
جلوگیری از ابتلا به روماتیسم ستون فقرات
- با ورزش کردن فعال باقی بمانید.
- در حین مصرف مکمل‌های کلسیم با انجام آزمایش خون از افزایش خطرناک کلسیم جلوگیری کنید.
- در حین نشستن و راه رفتن سعی کنید وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید.
کمردرد معمولی اغلب به صورت دوره‌های کوتاه و دردناک ایجاد می‌شود. اما درد ناشی از اسپوندیلیت آنکیلوزان طولانی مدت و مداوم است. اسپوندیلیت آنکیلوزان عمدتاً قسمت‌هایی مانند: گردن و کمر را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ با این حال ممکن است سبب درد، سفتی و خشک شدن عضلات سایر نقاط بدن از جمله: باسن، شانه‌ها و پاها شود. متاسفانه پزشکان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند که چه مواردی باعث ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌شود.
اطلاعات تعدادی از پژوهش‌ها ثابت کرده است که ابتلا به این عارضه تا حدودی به وجود بعضی از ژن‌های شما مربوط می‌شود که مستقیماً از والدین به فرزندانشان منتقل می‌گردد. با انجام منظم آزمایش‌های تشخیصی و بررسی دقیق وضعیت بدن خود از ابتلا به بیماری‌‌هایی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان جلوگیری فرمایید.
آشنایی با انواع روماتیسم ستون فقرات
اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات متعلق به گروهی از بیماری‌ها به نام اسپوندیلوآرتریت است که باعث التهاب در ستون فقرات و مفاصل بیمار می‌شود. متناسب با محل و شدت درگیری این عارضه دارای دو نوع مختلف است. تشخیص نوع بیماری در آزمایش‌های تصویربرداری به آسانی صورت می‌گیرد.
انواع اسپوندیلیت آنکیلوزان شامل موارد زیر است:
- اسپوندیلوآرتریت محوری(Axial spondyloarthritis ): این نوع بیماری فقط ستون فقرات بیمار را درگیر می‌کند. اسپوندیلیت آنکیلوزان محوری در عکس برداری با اشعه ایکس به آسانی مشخص می‌شود. این بیماری باعث درد مزمن در ناحیه انتهایی کمر و مفاصل محوری (مانند: ستون فقرات، قفسه سینه و لگن) می‌شود.
- اسپوندیلوآرتریت محیطی (Peripheral spondyloarthritis): در وضعیت بیشتر مفاصل بدن مانند: پاشنه پا، انگشتان دست و پا درگیر می‌شوند.
برخی از بیماران دارای هر دو نوع روماتیسم مفصلی هستند.
مهم‌ترین علائم روماتیسم ستون فقرات چیست؟
یا روماتیسم ستون فقرات نسبت به کمر درد معمولی دارای عوارض نسبتا متفاوتی است. البته در نظر گرفتن علائم یک بیماری راه مطمئنی برای تشخیص قطعی بیماری نیست!
شما باید از طریق انجام آزمایش‌های تشخیصی مختلف و تخصصی نوع مشکل خود را مشخص کنید. در این قسمت از مقاله برای راهنمایی بیشتر شما به تعدادی از مهم‌ترین علائم بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان اشاره می‌کنیم.
مهم‌ترین علائم بیماری روماتیسم ستون فقرات شامل موارد زیر است:
- درد لگن
- درد در تاندون و رباط
- گردن درد
- درد شکم (معده)
- سفتی یا مشکل در حرکت دادن عضلات باسن و کمر (به خصوص اول صبح یا بعد از اینکه برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت استراحت کرده‌اید).
- خستگی (احساس خستگی دائمی و مزمن)
- تنگی نفس
- از دست دادن اشتها یا کاهش وزن بی دلیل
- بروز اسهال
- بثورات یا آکنه‌های پوستی
- مشکلات بینایی
- التهاب چشم که یووئیت نامیده می‌شود (یکی از شایع‌ترین عوارض اسپوندیلیت آنکیلوزان، یووئیت است که می‌تواند باعث درد چشم شدید، حساسیت به نور و تاری دید شود.
- درد کمری که شما را در هنگام شب بیدار می‌کند.
- درد در قسمت پشت ران
- از دست دادن اشتها
- تب با درجه پایین
- کم خونی به دلیل کمبود آهن
- کاهش عملکرد ریه
- درد در پاشنه یا قسمت قوس پا
- درد و تورم در انگشتان پا
دلیل روماتیسم ستون فقرات یا مفصلی چیست؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات یک بیماری خود ایمنی است. بیماری‌های خودایمنی زمانی ایجاد می‌شوند که سیستم ایمنی بدن شما به جای محافظت از بدن به سلول‌های آن حمله می‌کند. متخصصان به طور دقیق مطمئن نیستند که چه عاملی سبب بروز علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌شود. یا این حال همانطور که مشخص شد مطالعات مختلف نشان داده‌اند که بروز جهش‌های ژنتیکی در قسمت‌های خاصی از DND سبب ابتلا به این عارضه می‌شود. جهش‌های ژنتیکی تغییرات مختلفی را در توالی DNA ایجاد می‌کنند و سبب تغییر عملکرد سلول می‌شوند.
سلول‌های جهش یافته تقسیم شده و به مرور زمان سبب تغییر عملکرد قسمت‌های مشخصی از بدن و علائم متنوع می‌شوند. بیش از 60 ژن مختلف جهش یافته وجود دارد که ممکن است باعث بروز اسپوندیلیت آنکیلوزان و یا سایر بیماری‌های مشابه شود. یک مثال از ژن مرتبط با ابتلا به این عارضه در لکوسیت‌های انسانی ژن -B (HLA-B27) است. بیش از 90 درصد از بیماران مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان دارای جهش در ژن HLA-B27 هستند.
بیشتر بخوانید : علت درد کف پای چپ در زنان
آیا روماتیسم ستون فقرات خطرناک است؟
به طور کلی هر بیماری که در مراحل ابتدایی ابتلا به آن تشخیص داده شود، به دلیل درمان سریع خطرناک و جدی نخواهد نبود. بیماری روماتیسم مفصلی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این بیماری باعث تغییر ظاهر و ناتوانی بیماران می‌شود. چنانچه افراد بیمار از طریق انجام آزمایش‌های مختلف و بررسی علائم به سرعت متوجه ابتلا به آن شوند، با درمان به موقع از تشدید آن جلوگیری شده و بیماری به مرحله خطرناک و ناتوان کننده نخواهد رسید. اگر بیماری روماتیسم مفصلی به موقع تشخیص داده نشود، به دلیل اتصال نا به جای مهره‌های ستون فقرات به سایر استخوان‌ها سبب ناتوانی دائم بیماران خواهد شد.
مهم‌ترین راه‌های تشخیص روماتیسم ستون فقرات یا مقصلی
در طول معاینات فیزیکی، پزشک متخصص ممکن است از شما بخواهد که در جهات مختلف خم شوید تا دامنه حرکتی ستون فقرات را بررسی کند. همچنین پزشک شدت درد شما را از طریق فشار دادن بخش‌های خاصی از لگن و یا با حرکت دادن پاهای شما به یک موقعیت خاص تشدید می‌کند. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که یک نفس عمیق بکشید تا مشخص شود که آیا در تنفس خود به مشکل برخورد می‌کنید یا نه.
سایر آزمایش‌های تشخیصی برای بررسی احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی شامل وارد زیر است:
تست‌های تصویربرداری؛ دقیق‌ترین روش تشخیص
تصویر برداری اشعه ایکس: بررسی با آزمایش تصویربرداری اشعه ایکس به پزشکان اجازه می‌دهد تا وضعیت مفاصل و استخوان‌های بیمار را بررسی کنند. در این بررسی، عارضه اسپوندیل آرتریت محوری به خوبی تشخیص داده می‌شود. توجه داشته باشید علائم بعضی از بیماری‌های مرتبط با مشکلات مفاصل و استخوان‌ها مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان در اوایل بیماری مشهود نیست. به همین دلیل بیماران باید در صورت مشاهده علائم غیر طبیعی از طریق انجام آزمایش‌های تصویر برداری مانند اشعه ایکس از وضعیت خود مطلع شوند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): در تصویر برداری رزونانس مغناطیسی یا Magnetic resonance imaging از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای دریافت تصاویر دقیق از استخوان‌ها و بافت‌های آسیب دیده استفاده می‌کنند. اسکن MRI عارضه اسپوندیلوآرتریت محوری را در مراحل اولیه بیماری نشان می‌دهند. متاسفانه این روش تشخیصی بسیار گران است.
تست‌های آزمایشگاهی؛ بررسی کلی احتمال ابتلا به بیماری
در حال حاضر هیچ آزمایش دقیق و خاصی برای شناسایی ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود ندارد. برخی از آزمایش‌های خون تنها می‌توانند وجود نشانگرهای التهاب را در خون بررسی کنند؛ اما همانطور که میدانید بسیاری از بیماری‌های دیگر می‌توانند باعث ایجاد التهاب می‌شوند.
آزمایش ژنتیکی؛ گران‌ترین تست‌های تشخیصی برای روماتیسم مفصلی
آزمایش‌های ژنتیکی خون می‌توانند احتمال جهش در ژن HLA-B27 را بررسی کنند. با این حال تعدادی از افراد دارای جهش در این ژن به دلایل مختلفی به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا نیستند و در مقابل تعدادی دیگری از افراد بدون داشتن جهش در ژن HLA-B27 ممکن است به این بیماری مبتلا باشند.
بیماری روماتیسم ستون فقرات چگونه پیشرفت می‌کند؟
بیماری روماتیسم ستون فقرات به دلیل ادغام اشتباه بعضی از مهره‌های ستون فقرات سبب دست دادن تحرک و بدشکلی پیشرونده مفصل می‌شود. این عارضه ممکن است به مرور زمان سبب مشکلانی مانند: شکستگی استخوان، بدشکلی و ناتوانی دائم و کامل بیمار شود. علاوه بر این، برخی از بیماران ممکن است دچار التهاب شدید چشم ( یووئیت ) و کم بینایی شوند. مجموع این عوارض نیاز به درمان تخصصی و سریع توسط پزشک متخصص دارد. در بعضی از بیماران به دلیل فشار مهره‌های ستون فقرات به قلب، عملکرد قلب نیز دچار اختلال می‌شود. رسوب بیش از حد کلسیم در اطراف استخوان‌ها و اتصال مهره‌ها به یکدیگر به مرور زمان سبب فلج شدن بخش‌هایی از بدن و کاهش توانایی عملکردی می‌گردد.
مقاله مرتبط : چه مواد غذایی برای روماتیسم خوب است؟
بهترین روش درمان روماتیسم ستون فقرات چیست؟
در حال حاضر تعدادی از روش‌های درمانی وجود دارند که می‌توانند علائم روماتیسم مفصلی مانند: درد و سفتی عضلات را کاهش داده و از تشدید بیماری جلوگیری کنند. توجه داشته باشید برای اینکه بتوانید فعالیت‌های شغلی و کارهای مورد علاقه خود را انجام دهید به ستون فقرات سالم نیاز دارید. به همین دلیل باید درمان این عارضه را جدی بگیرید. از آنجایی که سلامتی شما برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد، در ادامه به تعدادی از مهم‌ترین روش‌های درمانی برای بیماری روماتیسم ستون فقرات اشاره می‌کنیم.
مهم‌ترین روش‌های درمان روماتیسم ستون فقرات شامل موارد زیر است:
1. مصرف دارو برای کمک به درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان
مصرف مسکن‌ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند: پاراستامول و ایبوپروفن معمولاً اولین خط درمان برای اسپوندیلیت آنکیلوزان هستند. برای بیمارانی که علائم شدیدی دارند و وضعیت آنها با مصرف داروهای ضدالتهاب چندان تغییری نمی‌کنند، داروهای دیگری به منظور کمک به کاهش درد و جلوگیری از تشدید اثرات این بیماری تجویز می‌شوند. توجه داشته باشید! داروهای ضد روماتیسمی فقط توسط پزشکان متخصص روماتولوژی تجویز می‌شوند.
داروهایی مانند سولفاسالازین و متوترکسات نیز می‌توانند علائم آرتریت و اسپوندیلیت آنکیلوزان را کاهش دهند. با این حال در بسیاری از موارد باعث درمان کامل این بیماری‌ها نمی‌شوند. داروهای ضد روماتیسمی درمان کننده بیماری یا Disease-modifying antirheumatic drugs (DMARDs) دسته دیگری از داروها هستند که می‌توانند میزان التهاب را در بدن کاهش دهند. بنابراین این داروها علاوه بر کاهش علائم، سبب درمان آسیب‌ها می‌شود. این داروها گاهی اوقات ممکن است چندین هفته یا چند ماه طول بکشد تا اثر خود را نشان دهند. در هنگام مصرف داروهای DMARD، باید همزمان آزمایش خون را نیز انجام دهید.
2. درمان‌های بیولوژیکی؛ هدفمندترین درمان های روماتیسم مفصلی
درمان‌های بیولوژیکی درمان‌ها و ابزارهای مدرنی هستند که برای درمان برخی از افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان موثر هستند. این درمان‌ها در بسیاری از مواقع به عنوان مکمل درمان‌های دارویی استفاده می‌شوند. درمان‌های بیولوژی رویکردهای هدفمندتری برای توقف التهاب نسبت به DMARD دارند. البته درمان‌های بیولوژی برای تمام افراد و بیماری‌ها مناسب نیستند و تنها در صورتی می‌توان آنها را تجویز کرد که وضعیت بیمار با مصرف داروهای ضد التهابی و فیزیوتراپی، پایدار و کنترل نشود.
3. تزریق استروئیدها؛ درمان‌های کوتاه مدت برای کاهش درد
تزریق استروئیدها نوعی روش درمان کوتاه مدت است که برای کاهش دردهای شدید تجویز می‌شود. استروئیدها معمولاً به صورت تزریقی در مفصل یا عضلات متورم تزریق می‌شوند. گاهی اوقات استروئیدها را می‌توان به صورت قرص‌های استروئیدی مانند قرص پردنیزولون مصرف کرد. این درمان‌ها در کاهش درد و سفتی عضلات بسیار موثر هستند. البته این داروها عوارض جانبی نسبتا زیادی دارند. اگر برای شما قرص‌های استروئیدی تجویز شده است، با پزشک خود در مورد خطرات، عوارض جانبی و اینکه چگونه باید مصرف کنید، صحبت کنید.
4. درمان‌های فیزیکی؛ بهترین درمان مکمل برای روماتیسم مفصلی
فیزیوتراپی بخش بسیار مهمی از روند درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان است. فیزیوتراپیست حرفه‌ای می‌تواند برنامه‌ای موثر و متشکل از تمرینات مناسب برای افزایش قدرت عضلانی، تحرک و کاهش درد در ستون فقرات را ارائه کند. بیماران دارای روماتیسم مفصلی باید کمر و گردن خود را تقویت کنند تا از خشکی و انحنای بیشتر آن جلوگیری شود.
علاوه بر این فیزیوتراپیست به شما در خصوص چگونگی حفظ وضعیت بدنی صحبت خواهد کرد. برای کاهش عوارض روماتیسم می‌توانید از درمان‌های دیگری مانند آب درمانی نیز استفاده کنید. این تمرینات باید در یک استخر مخصوص آب گرم انجام می‌شوند.
5. عمل جراحی؛ آخرین روش درمان روماتیسم مفصلی
اکثر افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان نیازی به عمل جراحی ندارند؛ با این حال بعضی از بیماران نیاز به جراحی ستون فقرات پیدا می‌کنند. اگر به دلیل بیماری روماتیسم مفصلی به شدت دچار ناتوانی شده‌اید، انجام عمل جراحی درد را از کاهش داده و از انحراف کمر جلوگیری می‌کند. اگر نگران تشدید انحنای ستون فقرات هستید، با پزشک متخصص روماتولوژیست صحبت کنید.
1. آیا برای روماتیسم ستون فقرات جراحی لازم است؟
بستگی به شدت و نوع بیماری دارد. در صورتی که سایر روش‌های درمانی اشاره شده برای درمان روماتیسم مفصلی موثر واقع نشوند، برای جلوگیری از تشدید بیماری و درمان سریع آن باید عمل جراحی انجام شود.
2. بهترین روش درمان خانگی روماتیسم ستون فقرات چیست؟
بهترین روش‌های درمانی برای کاهش عوارش ناشی از روماتیسم مفصلی شامل موارد زیر است:
- مصرف آب هویج
- ماساژ تراپی
- استفاده از کمربندهای طبی
- ورزش کردن
- اجتناب از کارهای سنگین
- پیروی از رژیم غذایی سالم
- حمام نمک
3. درمان روماتیسم مفصلی در کودکان
برای درمان روماتیسم مفصلی در کودکان نیز به صورت مشابه با بزرگسالان باید از درمان‌های دارویی، فیزیوتراپی، ماژ تراپی و طب سوزنی استفاده کرد.