گزگز پا و دست، عارضهای است که اگر چه در ابتدا آن قدرها جدی به نظر نمیرسد، اما رفته رفته این مور مور شدن دست و پا، ممکن است کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر منفی خود قرار دهد. معمولا کمبود ویتامین B12، باعث گزگز دست و پا میشود. در واقع ویتامین B12، برای حفظ سلامت اعصاب بدن ضروری است و کمبود آن، میتواند منجر به نوروپاتی محیطی شود که با بی حسی، گزگز و مورمور شدن پا مشخص میشود. اما به جز این، باید دید که دیگر عوامل مورمور شدن دست و پاها چیست و چطور میتوان این عارضه را سریع و موثر، درمان کرد. در این مطلب از به طب آنلاین، با ما همراه باشید تا علل گزگز دست و پاها و روش درمانی آن را مرور کنیم.
سوزن سوزن شدن دست و پا
سوزن سوزن شدن دستها و پاها که به عنوان نوروپاتی محیطی نیز شناخته میشود، میتواند یک احساس ناراحت کننده و گاهی باعث نگرانی باشد. این وضعیت اغلب در اثر آسیب یا اختلال عملکرد عصبی ایجاد شده که به نوبه خود، ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله کمبود ویتامین، دیابت، برخی داروها، اختلالات خودایمنی و مشکلات عصبی باشد. هنگامی که اعصاب محیطی تحت تاثیر قرار میگیرند، افراد ممکن است طیف وسیعی از علائم مانند گزگز، بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن و حالاتی مشابه را در دستها و پاهای خود، تجربه کنند.
مورمور شدن دست و پاها، با فعالیتهای روزانه تداخل داشته و کیفیت زندگی فرد را در بیشتر مواقع، تحت تاثیر قرار میدهد. اگر علائم مداوم یا بدتری را تجربه میکنید، حتما مهم است که برای ارزیابی و تشخیص مناسب، به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید. گزینههای درمانی، ممکن است بسته به علت زمینهای متفاوت باشد، اما به هر ترتیب شامل رفع کمبود ویتامینی، دارو درمانی، فیزیوتراپی و اصلاح شیوه زندگی خواهند بود.
بیشتر بخوانید : علت سردی پاها از زانو به پایین
علت مورمور شدن پا چیست؟
علل مورمورشدن پا، میتواند متفاوت باشد. برای تشخیص مناسب، باید با یک متخصص مشورت شده و پس از معاینات لازم، نتیجه مشخص گردد. اما به هر ترتیب، برخی از علل رایج بی حسی و گزگز پا، عبارتند از:
- نوروپاتی محیطی: آسیب یا اختلال عملکرد عصبی، در بیشتر مواقع منجر به بی حسی در پا خواه دشد. شرایطی مانند دیابت، کمبود ویتامین، اعتیاد به الکل و برخی داروها، میتوانند در نوروپاتی محیطی نقش داشته باشند.
- فشردگی عصب: فشرده شدن اعصاب خاصی در پاها، ممکن است منجر به بی حسی شوند. به عنوان مثال میتوان به شرایطی مانند نوروم مورتون یا سندرم تونل تارسال اشاره کرد که در آن اعصاب تحت فشار قرار گرفته یا به دام میافتند.
- مشکلات گردش خون: کاهش جریان خون در پاها، در بیشتر مواقع، موجب بروز بی حسی و حس گزگز پاها خواهد شد. شرایطی مانند، بیماری شریان محیطی (PAD) یا تشکیل لخته خون، باعث کم شدن خونرسانی به پاها شده و چنین وضعیتی را رقم میزند.
- آسیبهای عصبی: آسیبهای تروماتیک مانند شکستگی، رگ به رگ شدن یا ضربههای مستقیم به پا، ممکن است به اعصاب آسیب برساند و باعث بی حسی موقت یا دائمی شود.
- شرایط التهابی: یکی دیگر از دلایل گزگز پاها، شرایط التهابی است. شرایط التهابی مانند آرتریت یا شرایطی مانند سندرم گیلن باره، بر اعصاب تاثیر گذاشته و منجر به بی حسی در پاها میشود.
- مشکلات ستون فقرات: مشکلات ستون فقرات، مانند فتق دیسک یا تنگی ستون فقرات، در برخی مواقع، بر اعصابی که حس را بر پاها منتقل میکند، تاثیر گذاشته و موجب فشردگی و بی حسی در این ناحیه و مور مور شدن پا، خواهد شد.
به یاد داشته باشید که تنها یک پزشک متخصص میتواند بهترین و دقیقترین تشخیص را داشته باشد.
گز گز کردن دست و پا نشانه چیست؟
گزگز دست و پاها، میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در اینجا چند دلیل احتمالی را بررسی خواهیم کرد:
- نوروپاتی محیطی: نوروپاتی محیطی، وضعیتی است که در آن اعصاب محیطی که مغز و نخاع را به بقیه بدن متصل میکنند، آسیب ببینند. دیابت، کمبود ویتامین، اعتیاد به الکل، برخی داروها، بیماریهای خودایمنی و عفونتها، از علل شایع نوروپاتی محیطی هستند.
- سندرم تونل کارپال: سندرم تونل کارپال، زمانی رخ میدهد که عصب میانی که از مچ دست میگذرد، فشرده میشود. این در اکثر مواقع، باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن و درد در دستها و انگشتان پاها خواهد شد.
- رادیکولوپاتی: رادیکولوپاتی، به فشرده شدن یا تحریک یک ریشه عصبی، در ستون فقرات اشاره دارد. شرایطی مانند فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی یا بیماری دژنراتیو دیسک، موجب رادیکولوپاتی میشود که منجر به بی حسی و گزگز در دست و پاها، میشود.
- بیماری رینود: بیماری رینود، وضعیتی است که با اسپاسم رگهای خونی مشخص شده که اغلب در اثر دمای سرد یا استرس، ایجاد میشود. در درجه اول، این بیماری، انگشتان دست و پا را تحت تاثیر قرار داده و منجر به بی حسی، تغییر رنگ و احساس ناراحتی خواهد شد.
- مشکلات گردش خون: کاهش جریان خون در اندامها، باعث بی حسی و گزگز در دست و پاها خواهد شد. همان طور که اشاره کردیم شرایطی مانند بیماری شریان محیطی، گردش خون را مختلف کرده و به عنوان یک عامل اصلی برای مورمور شدن پا، به حساب میآید.
- اختلالات خودایمنی: برخی از بیماریهای خودایمنی، مانند مولیتپل اسکلروزیس یا لوپوس، بر سیستم عصبی تاثیر گذاشته و باعث بی حسی یا گزگز در قسمتهای مختلف بدن، از جمله دستها و پاها میشود.
در بعضی افراد چندین مورد از موارد بالا و در برخی دیگر تنها یکی، باعث بروز عارضه مورمور شدن دست و پاها میشود.
علت مور مور شدن پاها در شب چیست؟
گزگز پاها در شب را میتوان به عوامل مختلفی نسبت داد. در اینجا بعضی از دلایل ممکن مورمور شدن پا را مرور خواهیم کرد:
- نوروپاتی محیطی: نوروپاتی محیطی، همان طور که قبلا هم ذکر شد، شامل آسیب به اعصاب محیطی است. نوروپاتی محیطی، باعث سوزن سوزن شدن پاها در شب میشود.
- سندرم پای بیقرار (RLS): سندرم پای بیقرار (RLS)، یک اختلال عصبی است که با یک میل غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پاها مشخصی میشود و اغلب با احساسات ناراحت کننده، همراه است. این احساسات، شامل گزگز کردن و خزیدن درد در پاها شده و معمولا در طول دورههای استراحت، مانند هنگام خواب، بدتر میشود.
- فشردگی عصب: اعصاب در قسمت پایین کمر، ممکن است فشرده یا تحریک شوند و این منجر به سوزن سوزن شدن در پاها خواهد شد. تنگی کانال نخاعی یا فشرده شدن عصب سیاتیک، چنین عارضهای را به همراه خواهد داشت.
- کمبودهای تغذیهای: کمبود برخی ویتامینها و مواد معدنی، مانند ویتامین B12، ویتامین D یا کلسیم، گاهی اوقات خود را به صورت گزگز در پاها نشان میدهد. به ویژه اگر این کمبودها در طول زمان، ادامه داشته باشد.
5- اضطراب یا استرس: گاهی اوقات اضطراب یا سطوح بالای استرس، باعث بروز علائم جسمی از جمله احساس مورمور شدن پا، میشود. استرس میتواند به طرق مختلفی بر بدن تاثیر میگذارد و یکی از علائم آن، میتواند گزگز در اندامها، از جمله پاها باشد.
به خاطر داشته باشید که مشورت با یک پزشک متخصص، برای تعیین علت خاص گزگز پا در شب، ضروری است، زیرا پزشک میتواند یک ارزیابی کامل انجام داده و راهنمایی مناسبی ارائه دهد.
علت مور مور شدن پاها بعد از پیاده روی چیست؟
بی حسی و سوزن سوزن شدن پاها بعد از پیادهروی، معمولا به گردش خون ضعیف و و همین طور مشکلات کفشهای نامناسب، مربوط است. به پا داشتن کفشهای نامناسب، به اعصاب فشار وارد کرده و با محدود کردن گردش خون، موجب بروز گزگز در پاها میشود.
همین طور فعالیت بیش از حد یا خستگی، گاهی اوقات باعث سوزن سوزن شدن و مورمور شدن پا میشود. راه رفتن زیاد یا شدید بدون استراحت مناسب و کافی، باعث بی حسی موقت در پاها میشود. در این حالت ماهیچهها و اعصاب خسته شده و گزگز را پدید میآورند. در بیشتر مواقع باید این سوزن سوزن شدن پاها بعد از پیاده روی، با مقداری استراحت کردن، تسکین پیدا کنند.
استرس و گزگز دست و پا
استرس در بسیاری از مواقع، بر احساس سوزن سوزن شدن در دستها و پاها تأثیر میگذارد. هنگامی که فردی استرس را تجربه میکند، بدن او به واکنش در قالب “جنگ یا گریز” میرود و هورمونهای استرس مانند کورتیزول و آدرنالین را ترشح میکند. این هورمونها می توانند به طرق مختلف بر بدن تأثیر بگذارند، از جمله بر سیستم عصبی و گردش خون.
در واقع سوزن سوزن شدن دستها و پاها بر اثر استرس، پاسخ سیستم عصبی است. استرس، سیستم عصبی سمپاتیک را فعال کرده که واکنش بدن به شرایط اضطراری را کنترل میکند. این پاسخ میتواند منجر به تغییراتی در عملکرد عصبی شود که به طور بالقوه باعث احساس سوزن سوزن شدن میشود.
از طرفی دیگر تندتر نفس کشیدن در دورههای استرس بدن، باعث برهم خوردن تعادل اکسیژن و دی اکسید کربن در جریان خون، میشود که خود یک عامل برای گزگز کردن در اندامها است. همین طور استرس اغلب باعث افزایش تنش عضلانی میشود و میتواند به ایجاد فشرده سازی موقت عصب کمک کند. این فشردهسازی، در نواحی آسیبدیده مانند دستها و پاها احساس گزگز ایجاد میکند. به این نکته توجه داشته باشید که اگر چه استرس میتواند یک عامل موثر باشد، سوزن سوزن شدن مداوم یا مزمن در دستها و پاها باید توسط یک متخصص، ارزیابی شود.
راههای درمان مورمور شدن پا - درمان گزگز پا
در اینجا چند راه بالقوه برای درمان بی حسی و گزگز پاها، وجود دارد:
- کشف علت زمینهای: اگر بیحسی پا به دلیل یک بیماری زمینهای مانند نوروپاتی محیطی، دیابت یا فشردگی عصب باشد، رسیدگی و مدیریت آن بیماری ضروری است. برای تعیین علت و جستجوی درمان مناسب با یک متخصص مشورت کنید.
- 2. بهبود گردش خون: فعالیتهایی که جریان خون سالم را تقویت میکنند، میتوانند به کاهش بی حسی پا کمک کنند. ورزش منظم، به ویژه فعالیتهای کم تاثیر مانند پیاده روی یا شنا، گردش خون را تقویت میکنند.
- ماساژ یا تکنیکهای مراقبت از خود: ماساژ دادن پاها، گردش خون را تحریک کرده و تسکین فوری ایجاد خواهد کرد. شما میتوانید با استفاده از دستان خود یا یک ابزار ماساژ، پاها را به آرامی مالش داده و ورز دهید. علاوه بر این، خیساندن پاها در آب گرم با نمک اپسوم یا استفاده از ماساژور حمام پا، ممکن است به بهبود گردش خون و کاهش بی حسی کمک کند.
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن معمولا فشار بیشتری به پا وارد کرده و گردش خون مناسب را مختل میکند. حفظ وزن سالم از طریق یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم، میسر خواهد بود.
- پوشیدن کفشهای راحت: کفشهای نامناسب، بهویژه آنهایی که خیلی تنگ هستند یا به نواحی خاصی از پا فشار میآورند، میتوانند باعث بیحسی و سوزن سوزن شدن پاها شوند. کفشی را انتخاب کنید که فضای کافی برای حرکت آزادانه انگشتان پا را فراهم کند.
- اجتناب از فشار طولانی: از ایستادن یا نشستن طولانی مدت در یک وضعیت خودداری کنید، زیرا این باعث کاهش جریان خون و بی حسی و گزگز پاها خواهد شد. سعی کنید پس از مدتی نشستن در یک وضعیت، موقعیت خود را تغییر دهید و استراحت کنید.
- مصرف مسکنهای بدون نسخه: در برخی موارد، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بدون نسخه (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، ممکن است باعث تسکین موقت بیحسی مرتبط با التهاب یا فشردگی عصب شوند. با این حال، مهم است که قبل از استفاده از هر دارویی با یک متخصص مشورت کنید.
به یاد داشته باشید، اگر با وجود تلاشهای خودمراقبتی، بیحسی پا ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، بسیار مهم است که با یک متخصص برای تشخیص صحیح و راهنمایی بیشتر مشورت کنید.
درمان خانگی گزگز و مورمور شدن پا
اگر احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در پاهای خود دارید، میتوانید برخی از درمانهای خانگی را برای کاهش ناراحتی امتحان کنید. در اینجا چند پیشنهاد وجود دارد:
- بهبود وضعیت قرار گرفتن بدن: حفظ وضعیت بدنی خوب، چه نشسته و چه ایستاده، می تواند به جلوگیری از فشرده شدن عصب و بهبود جریان خون در پاهای شما کمک کند.
- تمرینات کششی: تمرینات کششی ملایم برای پاها و پاهای شما، به کاهش تنش و بهبود گردش خون کمک خواهد کرد.
- خیساندن در آب گرم: خیساندن پاها در آب گرم، باعث شل شدن عضلات و بهبود جریان خون خواهد شد و ریسک گزگز پاها را کم میکند.
- ماساژ: ماساژ پاها، میتواند گردش خون را افزایش داده و سوزن سوزن شدن و بی حسی را کاهش دهد. از دستان خود یا یک ابزار ماساژ برای اعمال فشار ملایم به پاهای خود، با تمرکز بر روی مناطق آسیب دیده استفاده کنید.
. پوشیدن کفش راحت: پوشیدن کفش یا جوراب تنگ میتواند جریان خون در پاهای شما را محدود کرده و سوزن سوزن شدن آنها را تشدید کند. از این روی لازم است که کفش مناسب و راحت با فضای کافی برای حرکت آزادانه انگشتان پا انتخاب کنید.
- رعایت بهداشت پا: مطمئن شوید که پاهای خود را تمیز و خشک نگه دارید تا از هرگونه عفونت بالقوهای که میتواند به احساس سوزن سوزن شدن کمک کند، جلوگیری کنید. همین طور برای جلوگیری از خشکی پوست، پاهای خود را به طور مرتب، مرطوب کنید.
- مدیریت بیماریهای زمینهای: اگر گزگز پاهای شما ناشی از یک بیماری زمینهای مانند دیابت یا نوروپاتی محیطی است، مدیریت صحیح این بیماری حیاتی خواهد بود. توصیه های پزشک خود را دنبال کنید و از داروهای تجویز شده برای کنترل علائم استفاده کنید.
- استفاده از مکملهای ویتامین: برخی کمبودها مانند کمبود ویتامین B12، میتواند باعث بی حسی و گزگز شود. برای تعیین اینکه آیا به مکمل های ویتامینی نیاز دارید یا خیر، با یک متخصص مشورت کنید.
البته با وجود تمام این راه حلهای درمانی، اگر هنوز علائم گزگز دست و پاهای شما ادامه داشت، حتما لازم است که به پزشک مراجعه کنید.
آیا گزگز دست و پاها، خطرناک است؟
در حالت عادی مورمور شدن پا و دست خطرناک نیست، مگر این که وضعیت بدتر شود که باید علت زمینهای آن را پیدا کنید.
چه زمانی باید برای گزگز دست و پا به پزشک مراجعه کرد؟
اگر احساس سوزن سوزن شدن مداوم یا مکرر در دست و پاهای خود دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید؛ به ویژه اگر این احساس با ضعف و درد یا از دست دادن تعادل، همراه بود.
علت گزگز دست و پاها، چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص معمولا شامل ترکیبی از ارزیابی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشهای اضافی چون اکترومیوگرافی، تصویربرداری و آزمایش خون، خواهد بود.